Categories
Bon Gobernacion Ursell Arends

Movimento RAIZ: Aruba mester di un Ministerio di Integridad

Un di e puntonan cu ta importante pa RAIZ forma e proximo Gobierno di Aruba, ta e introduccion di un Ministerio di Integridad. E Minister di Integridad ta crucial pa por combati corupcion efectivamente anto for di e raiz di e problema, cual ta e decisionnan di Conseho di Minister (Ministerraad). Tarea di e Minister di Integridad ta pa sigura cu tur decision di Ministerraad cumpli cu reglanan explicito. Tur decision cu tin consecuencia financiero mester bin cu un “paragraf financiero” indicando kico esaki ta y di cual presupuesto el a sali. Tambe lo mester cumpli cu un checklist y e.o. mester indica e “doelmatigheid” di e decision. Efectividad ta importante, pasobra un minister por tin presupuesto, pero kisas e ta propone gastonan innecesario pa metanan cu no tin prioridad.

Cu RAIZ den Parlamento, nos pueblo por spera cambio den e ley di LIM (Landsverordening Instelling Ministeries) pa asina introduci Aruba su prome Ministerio di Integridad y Innovacion. Di e forma aki tambe nos ta trece e cantidad di ministernan bek na 7, pues Integridad no ta expande e cantidad di ministers. Minister di Integridad y Innovacion mester tin como minimo bou di su ministerio: CAD (Centrale Accountantsdienst), DRH (Departamento di Recurso Humano) y SER (Sociaal-Economische Raad). Ademas e lo traha den amplio cooperacion cu otro entidadnan di control manera CAFT, Algemene Rekenkamer y eventualmente un Begrotingskamer.

Un Dienst of Directie di Integridad no por cura e malesa di corupcion pasobra pa controla ministernan mester un autoridad independiente y experto den e area aki. Por lo pronto, mientras cu no tin un autoridad independiente, ta e ministernan mester controla nan mes. No por simplemente hinca e tarea den man di un Dienst of Directie pasobra nos como pueblo sa cu esakinan por wordo facilmente desarma door di ministernan cu tin otro prioridad cu e maneho integro di nos pais. E integridad cu Aruba mester incorpora, ta trata control riba e uzo di fondonan publico y ta yuda garantisa un nivel halto di bon gobernacion, ta para decision y accionnan cuestionabel, cual ta exactamente unda RAIZ kier pa nos sistema gubernamental yega, esta na un maneho integro y responsabel.

Pa combati corupcion RAIZ ta introduci e sistema di “Open Government”. Un prome paso despues di formacion di gobierno, RAIZ su (Vak)Minister di Intregidad y Innovacion lo delanta un carta na e director y hefenan den departamentonan di Gobierno pa informa tocante e cambio di e sistema di transferi informacion por medio di ‘d.t.k.v’ (door tussenkomst van) ministers. Cu e carta aki e censura cu tin actualmente riba e director y hefenan di DDB (Directies, Diensten y Buro’s) ta yega su fin. Actualmente e director y hefenan aki ta trahando bou di un regimen di censura. Nan no ta liber pa papia over di topiconan interno, ni cu outsiders, pero tampoco interno. Por ehempel, un hefe bou di Minister A, no por papia cu Minister B sin permiso di Minister A. Esaki no solamente ta stroba e.o. coneccion, contabilidad, credibilidad, progreso, pero ta habri porta hancho pa corupcion. Sistema di ‘Open Government’ ta logra e.o. cu tur director y hefe tin acceso directo y liber na Minister di Integridad y vice-versa. Pa nos di RAIZ esaki nifica traha bek for di paden di nos aparato gubernamental, cu otro palabra, directornan di DDB lo tin bos pa loke ta trata e posicion di Gobierno y lo ta participando activamente pa bienestar y progreso di nos isla.

Desde e lansamento di Movimento RAIZ, Aruba a sera conoci cu un partido nobo y hoben ekipa cu vision y ideanan innovativo y progresivo, manera e.o. introduccion di un modelo nobo di gobernacion. E modelo cu RAIZ ta propone ta basa riba e structura internacional yama “Open Government Partnership”. Di e forma aki nos por transforma nos sistema di gobierno actual den uno transparente cu ta comparti informacion cu su pueblo. Mas importante ainda, cu ta stimula participacion – cu ta un derecho di cada ciudadano – pa asina nos tin un bista y un bos den e tumamento di decisionnan di gobierno.

Dia 22 di september, nos como pueblo tin e oportunidad, despues di 31 aña di politica tradicional, pa experencia un era nobo y diferente. E diferencia cu movimiento RAIZ ta creando, lo percura pa nos ciudadanonan tin arte y parte den maneho di nan propio isla. Ta momento pa cambia rumbo y bandona e sistema di stempelparlament den cual ministernan ta actua sin control. Cooperacion y control mester ta posibel. Partidonan tradicional ta teme loke RAIZ ta para p’e, esta transparencia, union y forsa di nos hendenan. Aruba sa: uniendo forsa ta sembrando futuro di berdad.