Categories
Economia Finansas Ursell Arends

RAIZ: Ban papia Belasting

Conforme publicacion di Banco Central di Aruba, gobierno tin suficiente entrada pa cubri su gastonan operacional – cu excepcion di interes. Nos ta pone interes un banda un rato, pasobra pa resolve e problematica ey, RAIZ tin un plan separa. Si kita e gasto di interes, gobierno no tin motibo pa sigui subi su entrada mas pa cubri su gastonan operacional.

Tax Moratorium

Meta di RAIZ den gobierno y parlamento ta pa sigura cu e gastonan operacional di gobierno no surpasa locual gobierno ya caba ta ricibi na entrada conforme impuestonan vigente. RAIZ lo opone tur intento di cualkier gabinete nobo pa gasta mas cu e ta ricibi. Den concreto esaki nifica cu den e “regeerakkoord“ cu su partner di coalicion, RAIZ kier ancra un tax moratorium. Den practica esaki nifica cu RAIZ lo no coopera pa pasa presupuestonan den cual ta surpasa e entrada regular di gobierno. RAIZ tampoco lo aproba leynan pa introduci belasting nobo of aumenta belastingnan existente.

Central den e propuesta di RAIZ ta, pa duna sector priva tur confiansa cu por lo menos pa e proximo tres aña gobierno lo no pone exigencia nobo riba nan y kita for di e fruta di nan esfuersonan. RAIZ ta convenci cu stabilidad riba tereno fiscal lo re-activa e spirito empresarial cu ta necesario pa impulsa y reenforsa nos sector priva, locual na su turno ta re-activa nos economia. Esun cu ta carga economia ta sector priva. Gobierno mester abstene di stroba e sector aki su progreso.

Mergers & Acquisition

Cualkier tarea di gobierno ta resulta den un producto of servicio. Asta den caso cu ta trata di un ‘kerntaak’, no ta necesario pa gobierno ta esun cu directamente ta produci e producto of entrega e servicio. Pasando cierto tareanan pa sector priva por sigura un mihor servicio na publico y alabes reduci e gastonan di e aparato gubernamental. Via e programa di M&A (mergers & acquisition) di RAIZ, gobierno lo bay over na no solamente controla, pero activamente reduci su gastonan. Mergers ta nifica ‘bundelen’ di entidadnan di Gobierno pa asina no tin mas cu un instancia ta haci mesun tipo di trabou. Acquisitions ta ‘afstoten’ di instancianan cu ta produci gasto pa Gobierno mientras cu posiblemente sector priva por haci e trabou na un manera mas eficiente.

Pensionadonan

RAIZ ta propone e proximo Gabinete introduci como ‘noodmaatregel’ un moratorium di un aña den cual ta kita de inmediato e obligacion di pensionadonan pa paga ‘full premium contribution‘ na AZV. POBRESA cu nos pensionadonan ta bibando no ta aceptabel. E contribucion completo di pensionadonan na AZV ta kibra nan poder di compra. E gobierno nobo lo tin un periodo di un aña pa yega na un solucion structural pa reemplasa e ‘noodmaatregel‘ aki.

Facilitation Policy

Na januari 2013 gobierno di Aruba a haci cambio na e ‘special zone tax‘ pa San Nicolas cu no a duna resultado. E facilitation policy aki lo a brinda companianan cu ta wordo reconoci como special zone company un cantidad di facilidadnan di impuesto cu ta inclui entre otro;

  • 15% profit tax pa actividadnan dirigi primordialente riba mercado local
  • 10% profit tax pa actividadnan dirigi riba exportacion y hotel pa mas cu 75%
  • 2% profit tax pa ‘reinsurance companies‘ pa actividadnan relata cu desaroyonan sostenibel, energia berde y agricultura; tanten cu por lo menos 75% di e ‘turnover’ ta realisa localmente

.
RAIZ ta propone pa expande e ‘facilitation policy’ pa asina e beneficionan di esaki por wordo colecta pa tur negoshi den Caya Betico Croes. Tax Break tambe lo ta disponibel pa “young entrepreneurs” despues di a termina nan estudio. Esaki lo ta valido pa e prome dos aña, pa yuda e hobennan recien gradua establece na Aruba. Si hotelnan y otro empresa por a ricibi incentivo pa nan inversion, e propio hoben Arubiano tambe mester por goza di esaki si e ta dispuesto pa inverti tempo, sodor y sacrificio familiar y personal unabes e caba su estudio.

Economia Fragil

Nos lo hereda un situacion sumamente instabil y fragil pa loke ta trata nos economia, pa motibo cu gastonan di gobierno a bay for di man. A paga esakinan sea cu fiansa of kitando recursonan for di sector priva pa gobierno gasta via sector publico. Unabes cu gobierno nobo pone un fin na e practica aki, e lo no tin mester di belasting nobo of mas halto pa e por paga su gastonan operacional. Un ‘tax moratorium’ manera RAIZ ta propone ta un idea cu mester por ta aceptabel pa tur otro partido politico.

Economia mester di un injeccion rapido, anto for di nos sector priva. Economia ta stagna y anemico. Pa pon’e move bek, gobierno mester gana e confiansa di e sector aki. Caminda cu gobierno ta un obstaculo, mester sa esaki pa asina gobierno por hala un banda y laga sector priva funciona manera cu e mester.

Plan di RAIZ ta, pa para e crecemento di debe. No simplemente baha e ratio entre debe y GDP, pero stop e crecemento nominal. Debe ta crece door di deficit, ora gobierno ta gasta te pasa man. RAIZ den un gabinete nobo, nunca lo coopera pa aproba un presupuesto cu deficit.

Despues cu gobierno a pretende, den un experimento di 8 aña, cu ta sector publico so por crece economia, awe nos tur por wak e resultado. Nos economia ta stagna y e unico crecemento cu nos pais a logra ta un debe nacional. E experimento a fracasa y nos mester cuminsa gatia bek di nobo. Gobierno habri caminda y permiti e sector priva pa impulsa nos crecemento economico. E esencia di e spirito empresarial ta pa crece. Economia ta crece ora e sector priva tin confiansa cu gobierno no ta bay kita mas ainda for di nan.

Pa enfatisa riba e ponencia menciona; ta sector priva ta esun cu por reactiva nos economia. Nos ta sigur cu sector priva a identifica, inventarisa tur problema y cu ya caba nan a propone solucionnan. Pero nos ta sigur tambe cu no tur ora tabata tin oido pa nan proposicion. Lastimamente, nos mester cuminsa for di zero atrobe y bolbe pidi nan feedback y cooperacion pa por pone e motor di nos economia sigui draai. RAIZ ta dispuesto pa tuma e responsabilidad aki, pasobra pa RAIZ ‘participacion’ di henter nos comunidad ta central, incluyendo tur e sectornan existente y esnan den futuro.