Categories
Adulto Mayor Bon Gobernacion Comunicacion Economia Enseñansa Medio Ambiente Naturalesa Uncategorized

Beyond the Finish Line

Den e programa di gobernacion 2021-2025, RAIZ kier pa e adulto mayor keda den control y sigui maneha su bida na momento cu e drenta den tercer etapa di su bida.

Beyond the Finish Line

Plan Integral pa bienestar y cuido di adulto mayor na Aruba

Unda nos ta para awe

Behesemento di e poblacion di Aruba ta creciendo. E cantidad di persona mayor di 60 aña na 2020 tabata 25.286. Esaki tabata representa 22% di e populacion total di Aruba. Pa añanan 2025 y 2030 ta pronostica  cu e grupo di persona mayor di 60 aña lo representa respectivamente, 25 y 26 porciento di e poblacion di Aruba (source: CBS-Aruba 2014). E crecemento di e grupo di adulto mayor ta trece retonan financiero y medico pa e isla.  Motibo pakico  RAIZ ta scoge e topico aki como un prioridad den e programa di gobernacion 2021-2025. Pa logra e obhetivonan, RAIZ a prepara un plan integral pa termino corto, mediano y largo dirigi ariba e bienestar y cuido di adulto mayor. Nos grandinan mester haya atencion garantisa den e maneho di gobierno.  E servicionan mester ta accesibel y cumpli cu e necesidad di e adulto mayor. Actualmente tin e tendencia di fragmentacion di e servicio pa e grupo aki. Den e programa di gobernacion 2021-2025 ta inclui un maneho cu mester ta socialmente y financieramente sostenibel, eficiente y duradero pa e adulto mayor na Aruba.  

Unda nos ta bay

E meta di ‘Beyond the Finish Line’ ta pa, hunto cu e adulto mayor, planifica un mihor calidad di bida prome y despues di e ‘finish line’ (final di e careda). Na momento cu un persona ta yega na final di su careda, e mester wordo prepara pa cuminsa un etapa nobo di su bida. Despues di celebra na e ‘finish line’, e adulto mayor mester ta cla pa drenta e etapa nobo. Con nos ta bay prepara hunto pa drenta e etapa nobo di bida aki? RAIZ kier introduci un plan integral cu ta centralisa tur servicio di e bienestar y cuido di nos grandinan. E maneho nobo di gobierno mester dirigi su mes ariba participacion optimal di nos ciudadanonan mayor di edad den nos comunidad. Alabes e tin cu promove e comprondemento cu e proceso di behes no mester ta un obstaculo pa un adulto mayor por bira bieu den su propio hogar.   

Den e maneho integral ta identifica tres punto di prioridad: Prevencion y Bienestar, Guia y Informacion, Cuido di nos Grandinan. 

Pa tur tres  area di trabao, RAIZ ta identifica cinco area di atencion pa garantisa e bienestar, participacion y bon calidad di bida pa e adulto mayor. E cinco areanan di atencion ta: salud, finansa, transporte, contacto social  y vivienda.

Pa realisa un maneho integral socialmente y financieramente sostenibel, eficiente y duradero, ta necesario pa  haya sosten amplio di tur e partnersnan den nos comunidad. Participacion di tur colaborador den nos comunidad ta necesario pa hunto formula un vision comun na bienestar di adulto mayor na Aruba. Nos grandinan mester ta envolvi pa asina nan bira consciente di nan propio responsablidad. Colaboradornan ariba tereno financiero, social, di enseñansa, como tambe gremionan sindical y comercial, tin un rol importante den e proceso. 

Finalmente gobierno mester maneha e gastonan di cuido y tambe crea espacio pa planifica un mihor calidad di cuido y di bida pa tur adulto mayor.

Con nos ta bay yega 

Den e programa di gobernacion 2021-2025 ta scoge pa institui Buro Bienestar y Cuido di Adulto Mayor (BBCAM) cu ta keda encarga pa ehecuta e maneho nobo pa adulto mayor na Aruba. BBCAM ta bay resorta directamente bou di e minister encarga cu bienestar y cuido di nos grandinan. BBCAM ta bay maneha tres area di atencion: Prevencion y Bienestar, Guia y Informacion, Cuido di nos Grandinan.

Actualmente e maneho di e servicio pa adulto mayor ta wordo maneha pa Departamento di Asuntonan Social (DAS) y Departamento di Salubidad Publico (DVG). DAS ta responsabel pa duna servicio pa loke ta trata e bienestar social di nos grandinan. DVG ta responsabel pa e maneho di cuido di nos grandinan. DAS y DVG hunto cu fundacionnan cu ta subsidia pa gobierno ta manehando e servicio di cuido y bienestar di adulto mayor na Aruba.

Den e structura nobo tur tareanan cu actualmente ta wordo maneha door di e departamentonan di DAS y DVG ta wordo centralisa bou di BBCAM.  Den figura 1 ta ilustra e stuctura di servicio nobo centralisa.

Structura Nobo

Buro Bienestar y Cuido pa Adulto Mayor ta encarga pa: 

  • Coordina y ehecuta e maneho di gobierno dirigi ariba e bienestar y cuido di e adulto mayor;
  • Conseha e Minister encarga cu bienestar y cuido di e adulto mayor.

BBCAM ta responsabel pa ehecucion di un maneho duradero y sostenibel pa bienestar y cuido di adulto mayor door di: 

  • Colecta data/estadistica relevante pa mehora maneho;
  • Prepara un plan strategico 2022-2027;
  • Adopta e Active Aging Index desaroya pa Nacionnan Uni y Union Europeo;
  • Duna guia y conseha organisacion/fundacion cu ta traha cu adulto mayor pa garantisa un maneho coherente; 
  • Introduci un plan di maneho di vivienda pa adulto mayor ‘Home Sweet Home’ hunto cu partners den area  financiero, di vivienda y di cuido; 
  • Introduci un plataforma pa adulto mayor.

Den e programa di gobernacion 2021-2025, e ministerio encarga conhuntamente cu sosten di BBCAM ta bay maneha tres area di trabao pa adulto mayor: Prevencion y Bienestar, Guia y Informacion, Cuido di nos Grandinan. Pa tur tres area di trabao ta enfoca ariba  cinco area di atencion den e maneho, esta salud, finansa, transporte, contacto social y vivienda.  

Prevencion y Bienestar

E prevencion y bienestar di e adulto mayor ta central den e maneho di gobierno. Esaki mester conduci na mas participacion y un mihor calidad di bida di e adulto mayor. Tin hopi servicio cu ta wordo ofreci na   esnan adulto mayor. BBCAM tin como tarea pa coordina tur servicio na un forma central y eficiente. Pa logra esaki, BBCAM ta bay traha hunto cu e fundacionnan cu ta ofrece servicio y actividad social, guia di nutricion y movecion. Programanan di educacion y di conscientisacion mester bira parti esencial di e maneho nobo pa adulto mayor.  

Guia y Informacion: ‘Helpdesk’

E ‘Helpdesk’ ta bira un centro di guia y informacion pa adulto mayor. E ‘Helpdesk’ ta bay maneha un linea di telefon gratis y tambe lo duna servicio di loket na tur MFA. E ‘Helpdesk’ lo duna guia den e cinco areanan di atencion pa nos grandinan por tin acceso na servicio y ayudo necesario. E servicio di ‘Helpdesk’  ta pa duna informacion, guia y pa e.o. haci ‘intake’ na momento cu un adulto mayor kier inscribi pa bin na remarke pa subsidio, servicio of cuido medico of pa drenta un cas di cuido.  

E ‘Helpdesk’ ta maneha e ‘Sociale Kaart’ pa adulto mayor. E Sociale Kaart ta fungi como guia pa tur adulto mayor cu tin mester di un servicio. E ‘Helpdesk’ alabes ta keda encarga pa maneha un campaña di conscientisacion. Meta di esaki ta pa promove participacion di adulto mayor y duna guia y sosten pa e grupo keda biba mas largo posibel den nan propio hogar.

Cuido di nos grandinan 

Cuido di nos grandinan ta un necesidad creciente. Na aña 2015 gobierno di Aruba a introduci Landsverordening Verzorgingshuizen (AB 2015 No. 61). Actualmente e departamento di Ouderenzorg di DVG ta encarga pa ehecuta e Landsverordening Verzorgingshuizen. Den programa di gobernacion 2021-2025 e tarea y buro aki ta wordo traspasa pa BBCAM.  Lo haci un inventarisacion cerca tur cas y servicio di cuido pa despues continua cu e implementacion di  e Landsverordening Verzorgingshuizen.

Plan di accion

E plan di accion pa ehecuta e maneho nobo di gobierno pa e bienestar y cuido di adulto mayor ariba termino corto, mediano y largo. 

Termino corto: (3-6 luna)

  • Institui departamento BBCAM;
  • Inventarisa e vision di tur partners (gubernamental y no-gubernamental) relaciona cu proceso di behesemento na Aruba. Prepara un plan di accion cu un vision comun; 
  • Inventarisa e plan y vision di tur fundacion cu tin subsidio pa duna servicio na adulto mayor (‘manpower, training, inversion y infrastructura);
  • Inventarisa trabao di departamento di Ouderenzorg y traha un plan pa ‘restart’ e implementacion di Landsverordening Verzorgingshuizen; 
  • Introduci un campaña di conscientisacion;
  • Introduci un plataforma di conseho pa loke ta trata maneho, bienestar y cuido di adulto mayor.

Termino mediano: (6-12 luna) 

  • Introduci  un ‘governance code’ pa servicio, bienestar y cuido di adulto mayor;  
  • Introduci un plataforma pa compila y analisa estadistica y resultadonan di e maneho dirigi ariba adulto mayor;  
  • Conduci un investigacion amplio bao di poblacion referente e tema bienestar y cuido pa adulto mayor;
  • Presenta un plan nacional cu e cinco areanan, esta di salud, finansa, transporte, contacto social y vivienda;
  • Introduci ‘helpdek’ pa adulto mayor.

Termino largo: 12 luna y mas 

  • Introduci un plan strategico 2022-2027;
  • Introduci e ‘Active Aging Index’ y estadisticanan di participacion di adulto mayor; 

E ‘Active Aging Index’ aki ta  midi e situacion di bida di un adulto mayor. E index aki ta midi e area di labor, participacion social, salud y seguridad y e ambiente unda un persona ta permanece como adulto mayor.

  • Introduci e plan di maneho di vivienda  pa adulto mayor ‘Home Sweet Home’.

Home Sweet Home 

Den e programa di gobernacion 2021-2025,  RAIZ kier pa e adulto mayor keda den control y sigui maneha su bida  na momento cu e drenta den tercer etapa di su  bida. RAIZ, atravez di su plan di maneho ‘Home Sweet Home’, kier pa e adulto mayor keda biba mas largo independiente den su propio ambiente di bida.  Tres punto central den RAIZ su plan di maneho ‘Home Sweet Home’ ta: 

  • Promove/traha un sistema di vivienda ‘nobo’ (nieuwe woonvormen: tussenwoning) cu ta entre propio cas y cas di cuido;
  • Simplifica e acceso y e sistema di cuido y trece esaki mas cerca di e adulto mayor.  Introduci entre otro digitalisacion como ‘e normal nobo’ pa e dunador di cuido y e adulto mayor;
  • Involucra partners den area di cuido, area social y area di vivienda pa nan por traha hunto y sigui den  e mesun direccion. Cu esaki Aruba por combati e scarsedad cu tin pa financiamento y tambe personal den cuido.