Categories
Seguridad

RAIZ: MIGRACION NA ARUBA (Parti 1)

RAIZ: MIGRACION NA ARUBA (Parti 1)

Migracion ta un terminologia cu ta defini e cambio di residencia permanente of semi-permanente di un of mas persona. E cambio di residencia por ta interno of externo di e pais di origen. Emigracion ta ora e persona(nan) ta laga e pais di origen. Mientras cu Inmigracion ta nificia ora ta drenta un pais “nobo”  como migrante. Aruba, desde varios siglo caba, ta conoci como un isla na unda migracion ta algo normal. Desde prome cu  e epoca colonial te cu awe, migracion a y lo sigui tuma lugar.

Motibonan di migracion na paisnan ta mara mes tanto na factornan interno (push factor) como na factornan externo (pull factor). Migracion for di e pais di origen pa un otro pais hopi biaha no ta un factor relevante, pero e por bira uno si. E distancia por hunga un rol pa e personanan di poco recurso economico. E obstaculo economico aki ta haci cu paisnan cu ta cerca di e pais di origen, ta bira e prome paisnan cu lo haya e fluho di migrantenan.

E ya menciona “push factornan”, den caso di migracionan economico, por ta falta di trabou den e pais di origen. Na Aruba e migrantenan tin un vinculo cu e pais “nobo” aki, paso nan pais ta conecta economicamente, politicamente y culturalmente cu Aruba. Pero tambe nan tin e facilidad pa comunica den nan propio idioma na e pais “nobo” aki, como cu den pasado ya migracion “boluntario” a tuma lugar door famianan cu a establece nan mes caba na Aruba, y cu ta sigui atrae mas famia.  Esaki ta bira un otro pull factor pa esnan cu ta buscando un manera di emigra di nan pais di origen pa e pais nobo. E migracion di cadena aki por trece cune cu un gran cantidad di migrante ta scoge e pais “nobo” como e pais di nan destinacion. Tur esaki ta indica cu migracion ta dinamico.

No ta tur ora migracion den escala grandi ta tuma lugar for di paisnan cu ta pober. Hopi biaha esaki ta pasa hustamente cu personanan procedente di paisnan cu suficiente recurso economico. Otro motibonan di migracion por ta conflictonan violento y represion, distribucion inhusto di bienes entre e poblacion na e pais (cual por causa un gran diferencia entre pober y rico, unda un gran mayoria por ta sufri di hamber etc).

Migracion ta wordo promovi tambe entre paisnan cu tin vinculonan comercial, pero tambe ora e pais nobo ta un mercado grandi pa migrantenan di “cheap labour” y educacion abou.

Kico tur esaki kiermen pa Aruba? Na es momentonan aki e situacion specifico di Venezuela ta trece cu ne cu mester analisa e desaroyonan aki debidamente y sin interferencia emocional. Nos mester  sa kico ta pasando realmente pa por compronde pakico Aruba ta asina interesante pa personanan di nacionalidad Venezolano dicidi pa emigra pa Aruba, sea permantentemente of temporalmente.

Pa movimento RAIZ, e echo cu durante e ultimo añanan por a mira un aumento drastisco di migrante, principalmente for di Venezuela, ta importante pa analisa tur e diferente aspectonan cu ta haci esaki atractivo. E “push” factor no ta den man di Aruba. Pero e “pull” factornan si. Anto aki ta na unda mester para keto un rato.

Pero prome mester analisa profundamente unda Aruba ta para na e momentonan aki pa cu su poblacion:

  1. Cuanto persona realmente ta bibando ariba e isla aki (no solamente esnan inscribi na Censo, pero tambe esnan cu ta e asina yama “dark number”)
  2. Mester tin un bista cla cuanto negoshi tin na Aruba (e negoshinan registra versus e “dark number”)
  3. Cuanto persona a drenta y no a regresa bek na nan pais di origen (hende muher, hende homber, pero tambe muchanan)

Cifrasnan concreto, obhetivo y berdadero mester wordo colecta y analisa door di expertonan y e analisis aki, banda di duna e projeccion economico, mester wordo uza den e stipulacion di maneho di admision.

For di informacion di Censo Aruba (Fourth Population and Housing Census Aruba, “The people of Aruba, continuity and change”, Census 2000, Highlight, page i) :

“From 1989 until 1993, Aruba witnessed very high growth rates and indeed was one of the fastest growing countries in the world. In this period, the average growth rate was well above five percent annually“.

Den e siguiente articulonan movimento RAIZ lo bay analisa profundamente con migracion ta afectando Aruba directamente y cua solucionnan den ley y maneho RAIZ lo propone.

One reply on “RAIZ: MIGRACION NA ARUBA (Parti 1)”

Aruba tin ~ mas di 10 mil ilegal na aruba di loke hopi di nan ta trahando cu companianan manera mayoria ta trahando na restaurant nan cu ta ser bishita hopi pa turistanan anto riba dje no tin e carnet berde aki di gezonheidsdienst cu otro restaurant si ta cumpli cu e rekisitonan aki banda di lama mes tin un luga cu a kita arubianonan di trabou pa pone puro venezolanonan ilegal traha como chef,waiter i bartender anto niun no tin carnet aki anto con nos por yama esaki unda a keda controle aki warda nos costa no sa si esaki mas pio tin cu tin ARUBA TEMPORARY STAY PERMIT cu logicamente no mag di traha pero ta traha eynan si con DIMAS ta duna esaki i no ta hasi su control nan manera mester ta i ta hopi cos ta pasando na aruba manera boda fitisio con CENSO por permiti inschrijven ora un arubiano bin inscribi su casa na CENSO i personeel nan di CENSO no ta ripara e diferencia di edad cu ta varia masha hopi mes asta te 30 anja pasobra un homber di 65 anja a casa cu un muhe di 25 anja esaki ta 40 anja di diferencia i tog ta laga inschrijf e matrimonio aki cu logico ta un matrimonio fitisio caminda e muhe ta bai biba cu su guy mes i e bieuw aki pa su kwenta unda a keda pa controla tipo di situashonan aki i ta pasando ainda hopi ta casa pero no ta biba cu e casa si no cu nan otro pareha mescos permit domestic unda no ta traha na cas di famia pero ta traha otro luga cu un compania mescos permiso nobo di matrimonio cu si un arubiano casa cu un estranhero e no mag di traha niun caminda durante 5 anja pero tog e ta bai traha aki bo ta kibrando e ley di aruba i nunca ta controla esaki dus ta hopi situashinan ta pasando na aruba cu ta un fiesta grandi e ta cu kibramento di nos ley di aruba i bo tin DIMAS CU CENSO ta drumi i sigi drumi riba casonan aki mescos cu e gobierno aki pasobra gobierno anterior twt mescos tambe no twt wori cu esaki mes korda dept.. ja menshona mi por sigi teks i no lo tin un final pasobta ta masha largo esaki ta pero realidad na aruba ta free for all tin cu ningun gobierno cu bai i bin no ta frena esaki pesei aruba ta pesta di ilegalnan i hopi arubiano sin trabou i esnan cu firma liber pasobra cheap labor tin actualmente .

Comments are closed.