Categories
Seguridad Social

Criminalidad… locual cu mi no a logra bisa ayera

Ora cu mi a wordo invita pa forma parti di e panel pa e debate di KVK mi a keda asombra (onaangenaam verrast) cu e topico cu mas ta azotando nos communidad no tabata ariba agenda pa wordo discuti ayera nochi. Den mi y RAIZ su bista; problema nan social. Den nos parecer problema nan social no a wordo atendi di un forma cu a duna e resultado favorecedor pa e veld. E atencion ariba e problematica grandi aki no ta ni suffiente y tampoco a wordo atendi efficiente.

RAIZ ta wak un causa-efecto directo den problema social y criminalidad. Simpel.

Mi ta kere cu nos como pais mester cuminsa na reconose esaki first and foremost. Si nos no hasie, nos lo no solucione tampoco. Keda sin papia di e problema no ta soluciona e problema.

Fuera di esey e falta di interes semper pa pone e topico aki ariba agenda pami ta un falta di respet pa tur instancia (sociale zaken), fundacion cu ta traha pa combati problema nan social den nos comunidad, pero tambe directamente pa tur esnan cu problema social ta influencia nan trabou manera; maestro nan di skol, polis pero tambe sigur commerciante (trahador cu problema no por funciona y no tin rendimento). No lo tin suficiente trahador social pa deal cu tur e problemanan social ariba e lugar aki.

Tin un deterioro di balor y norma enorma den nos sociedad. No ta di awor. Nos por ripara esaki for di hopi tempo caba. Dia pa dia bo nos pueblo ta menos inclina pa tene su mes na leynan y tambe reglanan existente. Esaki ta conduci na criminalidad mas halto, pasobra hendenan ta haña e idea of e (mal) impression cu no mester cumpli cu leynan, como cu toch bo no ta wordo gara of castiga.

Un mucha cu ta wak su mayornan kibra ley y regla lo respeta ley y regla? Mayornan cu ta parkeer unda cu ta, tira sushi fei bentana, pasa den luz cora, horta den supermarket, corre bromer sin helm. Esaki ta e ehempel cu nos ta dunando nos yiunan y e no ta un bon ehempel. E generacion cu ta lanta ta wak tur esaki lo no compronde kiko ta norma di buena conducta.

Di e otro banda e mesun mucha aki ta wak tambe con gobernantenan y parlamentario nan ta trata otro. Si nan tampoco no ta tene nan mes na regla y tambe leynan, ki voorbeeld nan ta duna nos muchanan? Akinan nos no ta papia solamente di corrupcion di gobernante, tambe di impunidad di minister cu no ta wordo atendi ariba nan acto nan door di parlamento. Hopi di nos a wak den e ultimo añanan ministernan get away cu algo cu den cualkier otro pais civiliza lo mester a conduci sin mas na retiro voluntario of door di parlamento. Mi ta puntra mi mes tin ora: kiko ta mas erg? Un choler indefenso riba caya cu un camisa tur na buraco of un dignatario den e oficina mas halto di nos pais den bachi pero corrupto?

Esaki nan ta ehempelnan cu ta duna di parece na e pueblo cu tene bo mes na ley, regla y norma di buena conducta no ta necesario of importante.

Kiko e ora ta e solucion?

1. Hasi “pak-kans” mas halto. Polis mester ta hopi mas atento y alerta y cuminsa castiga tur hende pa criminalidad chiquito tambe. Dus parti boet y cobra e boetnan tambe pa tur tipo di delito; grandi of chiquito. Tur esaki lo forma tambe un ingreso den caha di gobierno. Door di “hanhaving” di tur nos leynan miho y mas effective, gradualmente hendenan lo wordo convenci cu atene bo mes na ley y reglanan ta mas benificioso, y asina ta duna e miho ehem[pel na nos muchanan.

Esaki lo conduci tambe na mas control social, esta cu hendenan lo cuminsa atende cu otro riba nan comportacion, por ejempel coremente di auto burachi.

Den poco palabra: si polis y OM bira mas streng, hendenan lo sinja di comporta nan mes miho.

2. Pa esaki lo ta bai tin mester mas polis riba caya, y mas recurso pa polis, dus mas plaka lo mester wordo hinca den justicia. Si un chirurg mester di un bon OK pa traha y un cook un stof esey kiermeen cu polis tambe mester a tools nan necesario pa por hasi nan trabou. Un di nan ta CCTV camera’s. Esaki ta un di e punto nan cu mas ta preocupa e pueblo dus mi a hanja stranjo cu ningun partido te ainda a trece dilanti un proposicion pa CCTV cameras. Aruba ta suficiente chiquito cu ta hacie factible instala CCTV cameras arriba tur caretera publico. Casi tur crimen ta sosede atravez di uso di un vehiculo. Si cuerpo policial tin accesso na e informacion ei ta un porcentaje masha chiquito di crimen lo keda sin wordo resolvi. En verdad hopi crimen ta sosede cu auto horta pero asina mes via e license plate por bai back na e momento y lugar cu e auto a wordo horta y asina facilita identificacion di e criminalnan. Tambe e ta un sistema mas barata pa pone den funcion y mas eficaz cu varios cien polis extra.

3. Mester cuminsa atende e problema di drogadiccion na un manera structura y holistico. Trata e problema como uno di salubridad publico y no di justicia, y pone mas enfasis riba rehabilitacion involuntario. KIA mester echt cuminsa funciona manera un correctie instituut caminda cu ta forma hendenan pa drenta bek den communidad (reintegratie y resocialisatie). Di e otro banda gobierno y commercio mester ta receptivo pa accepta e hendenan aki tambe den nan organisacion (tweede kans)

Over di ayera y e pregunta di Pedofiel: mi kier bisa esaki sin excuus pero cu hopi sinceridad. E situacion na e debate a unsettle mi completamente. E organisacion tabata lacking structura, e hendenan den zaal onrustig y un MC y ami unsettled. Mi ta un hende cu ta traha hopi cu emocion y vibes y pesey mi ta sinti cu mi no por a perform manera mester tabata. Mi mes ta hopi desapunta cu factornan externo a influencia un otherwise great performance.

Algun luna atras un amigo/famia a commentami con hopi atencion negativo Aruba tabata hayando den prensa internacional y vooral reviews di visits di turista ora cu nan bishita Noordkust, Alto Vista y practicamente na cada skina di nos isla tabata parece e slogan di “ARUBA PRO PEDOFIEL” hunto nos a pensa pa bin cu un SEXUAL OFFENDER PAGE manera cu tin na hopi estado na Merca. Akiriba lo a aparece: nomber, adres y potret di e sexual predator pero tambe e veredicto di su caso. Cuanto castigo ela haya y ki dia ela sali liber. Actualmente ariba rechtspraak.nl bo por haya e veredicto mas cu claro solamente na Hulandes. Anos a pensa pa hasie mas accessible pa e pueblo y pone na Papiamento. Mi a cana e caminda pa bai OM como cu mi amigo ta biba na Merca. Mi a papia cu varios persona y tur a bisami mesun cos; bo NO por hasi esaki na Aruba pa motibo di privacy recht. Mi a keda desapunta cu na Aruba ta parse cu nos ta proteha esun cu a comete e delito y no e mucha cu a perde su inocencia. Atrobe un ehempel di con ley nan ta stroba nos den e avanse pa proteha muchanan abusa, nan famia y nos comunidad en general. Pa awor e website ta “under construction” pendiente di futuro desaroyo nan cu lo hasi cu e por haya un lugar den nos comunidad. Pero RAIZ no a bai drumi y justamente pa e motibo aki nos tin Sra. Lisette Gomes ariba nos lista, paso tur hende sa kiko e ta para pe pa 8 aña largo caba; pa duna e muchanan aki un voz.

Nos mester pensa riba e responsabilidad comparti cu nos tin. Cada ciudadano di e pais aki. Pa draai bek ariba un compas moral y asina eleva e manera con nos ta trata otro.

Pesey semper mi ta bisa; prevencion ta mas importante cu cura. If you think education is expensive, try ignorance. Ignorance on the long run lo salibo mucho mas costoso cu un hende knowledgeable. Awe bo ta skapa 10 plaka cu mayan ta bai costabo 100 florin.

Stop di focus ariba estetica. Ban focus awor ariba e hende. E hende su mente. Habri su mente pa e ta: asertivo, critico, creativo, inteligente y desaroya su mes constantemente.

Aruba ta mustra masha bunita di pafo, ban traha pa hasie awor bunita di paden.

Iniciativa di website di Sexual Offenders traha pa 2 Arubiano preocupa cu e situacion di abuso sexual di mucha na Aruba: http://rpasa.org/